Druk op "Enter" om naar de inhoud te gaan

De Bende van Nijvel en extreem-rechts: een mythe?

Opschudding in België. Topadvocaat Jef Vermassen beweert te weten wie er zat achter de Bende van Nijvel. Vermassen zoekt de bende, verantwoordelijk voor 28 moorden, bij de toenmalige Staatsveiligheid en de groep Diane, een elite-eenheid van de vroegere rijkswacht. Hij staat niet alleen in die opvatting. Maar hoe geloofwaardig is deze theorie?

Het waren geen criminelen, maar extreem-rechtse terroristen. En “we” mogen het niet weten. Veel Belgen – misschien wel de meeste – geloven dat de bende bestond uit militair getrainde schurken, ingehuurd door opdrachtgevers die wilden dat het land een ruk naar rechts zou maken. En ja, ze kregen “bescherming van hogerhand”. En die is er nog, suggereert Jef Vermassen die een van de slachtoffers juridisch bijstaat. Maar er is ook een andere, minder populaire optie: die van rauwe bandieten zonder politiek motief, en die mazzel hadden door klungelig politiewerk.

Slachtpartijen in de supermarkt

“Aandenken aan de slachtoffers van het geweld aan de Delhaize op 9 november 1985”, staat er op het sobere herdenkingsmonument op de begraafplaats in Aalst, een provinciestad ten westen van Brussel. De naam Bende van Nijvel wordt niet genoemd, maar in Aalst weet iedereen dat zij “het geweld aan de Delhaize” aanrichtte.

Boek over Olof Palme “leest bijna als thriller”

“Het leest bijna als een thriller, totdat je na een stuk gelezen te hebben weer realiseert dat dit echt is gebeurd en nog steeds bezig is, omdat het onderzoek nog steeds loopt.” Dat schrijft het Nederlandse kwartaalblad SverigeKuriren over 10 Redenen waarom Zweden de moord op Olof Palme niet oplost van Marc Pennartz.

SverigeKuriren wordt uitgegeven door de Zweeds-Nederlandse Vereniging.  Marit Kramer, die het boek over Olof Palme recenseerde, heeft het onderzoek naar de moord op de Zweedse premier zelf jarenlang gevolgd. “Voordat ik aan het boek begon vroeg ik me af wat dit nog kon toevoegen aan alle informatie en ik wilde mijn kennis ook wel weer eens opgefrist hebben over de moord op Palme. Dat heb ik geweten. Het boek heeft een totaal andere kijk gegeven op het moordonderzoek en daarmee ook op Zweden”, schrijft ze in SverigeKuriren.

Wat de Bende van Nijvel kan leren van Olof Palme

Dertig jaar politieonderzoek en geen resultaat. Een ontzagwekkende stapel complottheorieën. Speurders die falen en manipuleren en daarna zelf verdacht worden. Politici die zich ongeoorloofd met het onderzoek bemoeien. Een dossier met meer dan een miljoen pagina’s. Een opgeheven verjaring en een rechercheteam dat, tegen beter weten in, nog steeds zoekt.

U hebt ze vast herkend: we hebben het weer over de Bende van Nijvel. Maar óók over de moord op de Zweedse premier Olof Palme. Palme werd op 28 februari 1986 doodgeschoten op een straathoek in Stockholm. Palme, geliefd én gehaat, was op weg naar huis na een avondje cinema en had eerder die dag zijn lijfwachten vrijaf gegeven. De dader is nooit gevat. Zweden bleef achter met een knoert van een trauma.

De Bende en de premier: ze hebben elkaar nooit gekend, maar toch veel met elkaar gemeen. Het verhaal dat we van de Bende kennen lijkt een doorslag van het verhaal dat de Zweden over Palme lezen.

De Campusmoorden: Morse in België

Ik moest onwillekeurig denken aan Inspector Morse, de man die ons leerde dat moordenaars soms universitaire titels voeren en voorbeeldige beroepen beoefenen. Morse is fictie. Dat geldt niet voor de “campusmoorden”: twee onopgeloste moorden op jonge academici in België. De ene in 1980 in Brussel, de andere in 1993 in Antwerpen. De politie tast in het duister naar het motief, maar vermoedt dat ze door dezelfde persoon zijn gepleegd.

Jan Lampo schreef een boek over deze twee opmerkelijke cold cases. Het heet De Campusmoorden en verscheen in 2011 bij Lannoo. Ik heb het nu pas gelezen. Dat is laat, maar ik heb een alibi: ik heb tussen 2008 en najaar 2015 wegens verblijf in het buitenland geen enkele Belgische boekhandel bezocht.

Nieuwbakken historicus Peter De Greef was 24 toen hij in november 1980 werd doodgeschoten op een trottoir in Brussel. Ruim twaalf jaar later, in februari 1993, werd in het Antwerpse stadsdeel Wilrijk de toen 34-jarige Daniëlle Girardin vermoord met een messteek. Zij werkte als assistente van een filosofieprofessor aan de Vrije Universiteit Brussel.