Ik sprak laatst met iemand die in Rusland woont. Dat doe ik wel vaker; ik heb er familie. Hij wist niet meer wat hij van het wereldnieuws moest geloven. Feiten werden volgens hem telkens in een andere context geplaatst. Er was niet meer één waarheid, er waren alleen nog “versies” van de waarheid. En wetenschap… Tja, waarop baseren wetenschappers zich eigenlijk? Op feiten? Mooi, maar in welke context staan die feiten dan?
Begrijpt u het nog? Precies. Zo voelde hij zich ook. Verward. Onzeker. Zoals zo veel Russen tegenwoordig haalde hij een groot deel van zijn informatie van de televisie. Die verspreidt elke week een nieuwe versie van wat er in juli 2014 gebeurde met de Maleisische Boeing in Oekraïne. Wat we daarover in West-Europa horen, is slechts de “Europese versie” en Europese versies zijn per definitie gelogen want geschreven door de CIA. Vergeet die raket. Vergeet de Nederlanders die erin zaten. In werkelijkheid zat het vliegtuig vol met lijken. Het werd op afstand neergehaald om Rusland te beschuldigen van massamoord. Door wie? De CIA, wie anders?
Het Russische tv-journaal leverde onlangs ook het bewijs dat de oude Egyptenaren al reizen naar Mars maakten. Daar staat immers een piramide: duidelijk te zien op een foto van de NASA. Het nieuws werd zonder ironie en met grote stelligheid gebracht. De NASA zag er vulkanisch gesteente in. Onzin. De oude Egyptenaren waren een hoogontwikkeld volk. Die konden piramides bouwen. Dan is het niet uitgesloten dat ze ook naar Mars reisden.
Russisch tv-nieuws in crisistijd laat zich als volgt samenvatten. Alles wat in deze wereld hoogst onwaarschijnlijk lijkt, is waar. Alles wat waarschijnlijk lijkt, is een samenzwering van het westen, bedoeld om Russen te pesten. En voelt u zich verloren, weet dan dat er één zekerheid is: vadertje Poetin waakt over ons.
Ik kon me de verwarring van mijn Russische gesprekspartner wel voorstellen. Die had twee nieuwe helden gevonden, die hem houvast gaven: David Icke en Oliver Stone. Icke, een complottoloog die gelooft dat de wereld wordt bestuurd door mensachtige reptielen. Was hij honderd jaar eerder geboren, zou hij zijn leven in een dwangbuis hebben doorgebracht. Stone, een regisseur wiens speelfilms zo virtuoos gemaakt zijn dat je de leugenachtige inhoud bijna voor waar aanneemt. Was Stone in Moskou geboren, zou hij reportages maken voor het Russische tv-journaal.
RT, een antiwesters propagandakanaal vermomd als nieuwszender, wordt steeds populairder. Het nieuwe propagandabureau Sputnik News wordt in toenemende mate geciteerd door Europese media. Ultralinkse en extreemrechtse populisten in Europa winnen terrein, met actieve of passieve steun van Rusland. Straks geloven we allemaal dat de oude Egyptenaren vakanties naar Mars verkochten, er elk moment vliegtuigen met lijken uit de lucht kunnen vallen, zakenmensen en volksvertegenwoordigers worden gekweekt in het leguanenhuis van de zoo, en elke speelfilm een realistische weergave van de werkelijkheid is. Tot er morgen weer een nieuwe versie komt.
Ik heb mijn gesprekspartner sterkte gewenst. En mezelf ook.
