Recensie Before we die (Zweedse tv-serie, NPO, Canvas)
Even een lans breken voor Innan vi dör, de Zweedse tv-serie die in Nederland en België onder de titel Before we die te zien is.
Zweden heeft een gedegen reputatie als het gaat om spannende dramaseries. En hoewel zwedofiel zijnde, loop ik er niet klakkeloos warm voor. Neem nu Bron ofwel The bridge (ik begrijp niet waarom zo’n serie hier telkens de Engelse naam krijgt – stel je niet aan en zeg gewoon De brug). Er zijn twee redenen om naar Bron te kijken: het vermakelijke autistische hoofdpersonage en de ijzingwekkend kille vormgeving. Malmö en Kopenhagen worden er geportretteerd als dystopische oorden van verderf en dat is knap, want in werkelijkheid zijn het best aangename, kleurrijke steden waarin je veilig over straat kunt. De verhaallijnen in Bron zijn daarentegen grotesk en hangen van onwaarschijnlijkheden aan elkaar. Tijdens de eerste serie nam ik dat voor lief. De tweede serie was al weinig meer dan een déjà vu, en bij de derde serie haakte ik halverwege af, omdat het verhaal te belachelijk werd. Veel effectbejag, maar geen spoor van geloofwaardigheid, en zelfs de maniertjes van Saga Norén waren nog slechts irritant. De nieuwe vierde serie laat ik aan me voorbijgaan.
Before we die vermijdt moderne clichés
Innan vi dör (vooruit: Before we die) is ook Zweeds, tiendelig en over misdaad, maar lijdt niet aan de euvels die Bron en andere series plagen. Op de eerste plaats is het een verademing dat Innan vi dör niet over een seriemoordenaar gaat. Als er iets stompzinnig en clichématig is geworden, dan is het wel de serial killer die geheime boodschappen bij zijn slachtoffers achterlaat. Hier komen we ook lijken en gewelddadige gasten tegen, maar het is op de eerste plaats een verhaal over een Kroatische familie die in duistere zaakjes is verwikkeld. De familie wordt geïnfiltreerd door de op een crimineel pad verdwaalde zoon van het hoofdpersonage.
Innan vi dör vermijdt nog drie andere clichés. Moderne misdaadseries (Bron overigens uitgezonderd) spelen zich steevast af in kleine dorpsgemeenschappen vol oude, onuitgesproken geheimen. Innan vi dör is gefilmd in Stockholm en omgeving; stedelijker vind je niet in Zweden. De serie heeft voor de verandering ook geen overdreven getraumatiseerde smeris als hoofdpersonage. Een flik met persoonlijke problemen of onhebbelijke gewoonten is gauw een interessant karakter, dat weet ik wel, maar in tv-vorm heb ik dat type nu wel genoeg gezien. Ik zal niet zeggen dat inspecteur Hanna Svensson een zorgeloos zonnetje is. Ze heeft – zoals dat nu eenmaal gaat in misdaadseries – niet de beste relatie met haar chefs en de verhouding met haar zoon is zacht gezegd getroebleerd, maar ze sleept geen onverwerkt overlijden, depressie, suikerziekte of psychische stoornis met zich mee.
Tot slot vermijdt Innan vi dör de langzamerhand obligate kilte van de moderne crime serie. Hier geen overdreven slecht weer of eeuwig mistige decors. Toegegeven, er zitten wel plaatjes in die je beter niet in een toeristenfolder zet, maar we treffen ook een idyllisch kustlandschap, een gezellig restaurantje en een strakke designvilla aan die heel wat bloed en smeergeld blijken te verbergen. Dat is misschien nog veel griezeliger.
Briljante spanningsopbouw
Wat Innan vi dör echter vooral boven de concurrentie doet uitstijgen is de briljante spanningsopbouw. Als je eenmaal met alle karakters vertrouwd bent, wat niet lang duurt, merk je dat haast elke scène het risico in zich draagt fataal te ontsporen. Niet alleen de Kroatische schurken, de mol in de familie en de rivaliserende motorbendes staan elkaar voortdurend naar het leven, maar zelfs de politiemensen wantrouwen elkaar en hebben daar ook alle reden toe. Iedereen speelt of lijkt een dubbelrol te spelen, niemand is in deze serie te vertrouwen. Juist dat gevoel zorgt voor spanning, niet de actie, want vergeleken met de meeste andere series zitten er weinig actiescènes in. Het tempo ligt precies goed: niet te hoog, niet te laag. En de ontknoping mag er zijn. Ik had ze niet zien aankomen.
Hollywoodwaardig acteerwerk – wie niet instantbang is van de homoseksuele superschurk Davor Mimica, dient zich terstond een zelfhulpboek over empathie aan te schaffen – maakt van Before we die definitief een serie die u en ik gezien moeten hebben innan vi dör.
